ਪੰਜਾਬੀ
  • English
  • हिन्दी
  • ગુજરાતી
  • বাংলা
  • தமிழ்
ਲਾਗਿਨ
  • ਰਜਿਸਟਰ
  • ਸਾਈਨ - ਇਨ
A A A A
A - A A +
ਚਿਤ੍ਰ ਪਾਠਕ ਸੁਵਿਧਾ | ਮੁਖ ਵਿਸ਼ੇ ਤੋਂ ਅੱਗੇ | ਮਦਦ
 
  ਮੈਨੂ
  • ਮੁੱਖ
  • ਐਨ.ਐਚ.ਪੀ. ਬਾਰੇ
    • ਸੰਗਠਨ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ
  • ਤੇਜ਼ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ
    • ਤੰਦਰੁਸਤ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ
      • ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ
      • ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ
      • ਗਰਭਵਸਥਾ
      • ਹੋਰ
        • ਮੂੰਹ ਦੀ ਸਿਹਤ
        • ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੱਛਣ
        • ਸਿਹਤਮੰਦ ਲਿਵਿੰਗ
        • ਸਿਹਤਮੰਦ ਆਹਾਰ
        • ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਣ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ
    • ਬਿਮਾਰੀ/ਹਾਲਾਤ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ
      • ਡਰੱਗਜ਼ ਅਤੇ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲਜ਼
      • ਮੁਢਲੀ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ
      • ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ ਜਨ ਸਿਹਤ ਚੇਤਾਵਨੀ
      • ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ
    • ਡਾਇਰੈਕਟਰੀ ਸਰਵਿਸਿਜ਼ ਅਤੇ ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ
      • ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਕਮਿਸ਼ਨ
      • ਡਾਇਰੈਕਟਰੀ ਸਰਵਿਸਿਜ਼
      • ਸਿਹਰ ਬਾਰੇ ਯੋਜਨਾਵਾਂ
      • ਮਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਪਰੋਟੋਕਾਲ
  • ਨਿਵਾਰਣ ਕਾਰਜਵਿਧੀ
  • ਬੀਮਾ ਯੋਜਨਾਵਾਂ
  • ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਵਾਧਾ
    • ਪੇਸ਼ਾ
    • ਈ- ਲਰਨਿੰਗ
    • ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਖ਼ਬਰ
    • ਈ.ਐਚ.ਆਰ- ਮਿਆਰੀ ਹੈਲਪਡੈਸਕ
    • ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਸਰੋਤ
    • ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਫ਼ੋਰਮ
  • ਯਾਤਰਾ ਸੰਬੰਧੀ ਸਿਹਤ
  • ਮਿਆਰੀ ਗਵਰਨਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੋਕਾਲ
  • ਆਯੁਸ਼
    • ਆਯੁਰਵੈਦ
    • ਯੋਗਾ
    • ਯੂਨਾਨੀ
    • ਸਿੱਧਾ
    • ਹੋਮੀਓਪੈਥੀ
    • ਨੈਚਰੋਪੈਥੀ
    • ਅਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤ
  • ਫੁਟਕਲ
    • ਆਪਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ
    • ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ
    • ਸਧਾਰਣ ਫ਼ੋਰਮ
    • ਆਮ ਖ਼ਬਰਾਂ
    • ਹੋਰ
      • ਹੈਲਥਕੇਅਰ ਅਵਿਸ਼ਕਾਰ
      • ਮਿਲੇਨੀਅਮ ਵਿਕਾਸ ਟੀਚੇ (ਐਮ.ਡੀ.ਜੀ ਐਸ)
      • ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਸਿਹਤ ਕਵਰੇਜ
  • ਬਾਹਰੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਲਿੰਕ
    • ਉਪਯੋਗੀ ਲਿੰਕ
    • ਸਟੇਟ ਹੈਲਥ ਵੈੱਬਸਾਇਟ
    • m-ਹੈਲਥ
    • ਟੈਲੀ-ਦਵਾਈ ਕੇਂਦਰ
    • ਦਾਨ
    • ਸੰਕਟਕਾਲੀਨ ਹੈਲਪਲਾਈਨ
    • ਸਿਹਤ ਵਿਡਜਿਟ
    • ਸਿਹਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਤੋਂ ਸੂਚਨਾ
    • ਰਿਮੋਟ ਮੈਡੀਕਲ ਜੰਤਰ
  • ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣਾ
  • ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ
  • ਟੇਂਡਰ
  • ਸੰਪਰਕ
  • ਸਿਹਤਮੰਦ ਭਾਰਤ
Close Menu
ਵਿਸ਼ਵ ਦਮਾ ਦਿਵਸ 2019

ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਦਮੇ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਗਲੋਬਲ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ ਫ਼ਾਰ ਦਮਾ (ਜੀ.ਆਈ.ਐਨ.ਏ) ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ਵ ਦਮਾ ਦਿਵਸ (ਡਬਲਿਊ.ਏ.ਡੀ) ਆਯੋਜਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਇਹ ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ ਮਈ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਇਸ ਦਿਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਦਮੇ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਮੇ ’ਤੇ ਕਾਬੂ ਰੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ|

ਵਿਸ਼ਵ ਦਮਾ ਦਿਵਸ ਦੇ ਸਾਲ 2019 ਦਾ ਥੀਮ ਦਮੇ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਸੱਟਾਪ’ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉ ਹੈ : ਇਸ ਥੀਮ ਅੰਤਰਗਤ ‘ਸੱਟਾਪ’ ਤੋਂ ਭਾਵ ਲੱਛਣ ਮੁਲਾਂਕਣ (ਐਸ), ਪਰੀਖਣ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ (ਟੀ), ਨਿਰੀਖਣ ਅਤੇ ਮੁਲਾਂਕਣਾ (ਓ) ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਅਨੁਕੂਲਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵਧੋ (ਪੀ) ਹੈ|

ਮੁੱਖ ਤੱਥ-

  • ਵਰਲਡ ਹੈਲਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ (ਡਬਲਿਊ.ਐਚ.ਓ) ਅਨੁਸਾਰ ਤਕਰੀਬਨ 23.5 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਦੁਨੀਆਂ ਭਰ ਵਿਚ ਦਮੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ|

  • ਦਮੇ ਨੂੰ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਪਰ ਪਰ ਉਚਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਰੋਗ ਕਾਰਣ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵਿਕਾਰ ’ਤੇ ਕਾਬੂ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕ ਵਧੀਆ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣ ਸਕਦੇ ਹਨ|

  • ਦਮਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗੈਰ ਸੰਚਾਰਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੈ

  • ਕੁਝ ਬੱਚੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਲਕਾ ਜਿਹਾ ਦਮਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਪਰ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਛਣ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੇ ਵਾਪਸ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ|

 

ਦਮਾ ਇਕ ਅਜਿਹੀ ਬੀਮਾਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਮਰੀਜ ਨੂੰ ਸਾਹ ਚੜਨ, ਸਾਹ ਘੁਟਣ, ਛਾਤੀ ਵਿਚ ਤਕਲੀਫ਼ ਅਤੇ ਬਾਰ –ਬਾਰ ਖੰਘ ਹੋਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ| ਜਿਸ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਵਿਚ ਬਦਲਾਉ ਵਾਪਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ| ਦਮੇ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਨਾੜਾਂ ਵਿਚ ਸੋਜਸ ਆ ਜਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਣ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦਾ ਰਾਹ ਤੰਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿਚ ਹਵਾ ਦਾ ਵਹਾਅ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ|

ਦਮੇ ਦੇ ਸਹੀ ਕਾਰਣਾਂ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗ ਪਾਇਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਨਾਲ ਜੈਨੇਟਿਕ ਕਾਰਕ ਅਤੇ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਅੰਦਰ ਜਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਦਮਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜ਼ੋਖਮ ਕਾਰਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ| ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਜ਼ੋਖਮ ਕਾਰਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਘਰ ਦੀ ਧੂੜ, ਬਿਸਤਰੇ ਦੀ ਧੂੜ, ਕਾਰਪੈਟ, ਫਰਨੀਚਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ, ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰ, ਪਰਾਗ, ਮੋਲਡਸ ਤਮਾਕੂ ਦਾ ਧੂੰਆਂ ਅਤੇ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਜਲਣਕਾਰ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ|

ਵਾਇਰਲ ਸੰਕਰਮਣ, ਠੰਡੀ ਹਵਾ, ਗੁੱਸਾ ਜਾਂ ਡਰ, ਸਰੀਰਕ ਕਸਰਤ, ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ; (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਸਪਰੀਨ, ਗੈਰ ਸਟੀਰੌਇਡ ਐਂਟੀ-ਇਨਫਲਾਮੇਟਰੀ ਡਰੱਗਜ਼ ਅਤੇ ਬੀਟਾ-ਬਲੌਕਰਜ਼ ਜੋ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਮਾਈਗਰੇਨ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ) ਦਮੇ ਲਈ ਟਰਿਗਰ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ| ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਨੂੰ ਵੀ ਦਮੇ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ  ਵਾਧੇ ਦੇ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ|

ਦਮੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਟੈਸਟਾਂ (ਪਲਮਨਰੀ ਫੰਕਸ਼ਨ ਟੈਸਟ-ਸਪਾਈਰੋਮੈਟਰੀ) ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਨਿਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ| ਦਮੇ ਲਈ ਕੋਈ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਅਸਰਦਾਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਨਾਲ ਦਮੇ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ| ਦਮੇ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਕਾਰਣ ਵਾਲੇ ਟ੍ਰਿਗਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਡਾਕਟਰੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਅਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਦਿਸ਼ਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਦਮੇ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ|

ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ ਦਮੇ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ| ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬਿਨਾਂ ਦਮੇ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੀ ਇਹ ਦਮੇ ਦੇ ਮਰੀਜਾਂ ਲਈ ਵੀ ਇਹ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਉਨ੍ਹੀਆਂ ਹੀ ਜਰੂਰੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ| ਇਸ ਲਈ ਦਮਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਨਾ ਜਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ| ਦਮਾ ਸਮਾਜ ਹਰ ਪੱਧਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਥਲੀਟਸ, ਨੇਤਾ, ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ ਸਭ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ| ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦਮੇ ਦੇ ਢੁਕਵੇਂ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੁਆਰਾ  ਸਫ਼ਲ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ|

ਇਸ ਲਿੰਕ ’ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰਕੇ www.nhp.gov.in/ ਦਮੇ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਪਾਤ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ|

ਔਟਿਜ਼ਮ ਬਾਰੇ ਹੋਰ   ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ:

ਹਵਾਲੇ-

https://ginasthma.org/wad/

https://www.who.int/features/factfiles/asthma/en/

  • PUBLISHED DATE : May 02, 2019
  • PUBLISHED BY : NHP Admin
  • CREATED / VALIDATED BY : Dr. Manisha Batra
  • LAST UPDATED BY : May 02, 2019

Discussion

You would need to login or signup to start a Discussion

Write your comments

This question is for preventing automated spam submissions

Related Pages

  • ਵਿਸ਼ਵ ਟੌਇਲੈਟ ਦਿਵਸ, 19 ਨਵੰਬਰ 2017
  • विश्व शौचालय दिवस 19 नवंबर 2017
  • विश्व एंटीबायोटिक जागरूकता सप्ताह
  • உலகக் கழிப்பறை தினம்
  • World Toilet Day
  • World Antibiotic Awareness Week 2017
  • உலகப் பார்வை தினம்
  • உலகக் கைகழுவல் தினம்
  • विश्व हाथ स्वच्छता दिवस
  • Global Handwashing DaY
  • ਵਿਸ਼ਵ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਿਵਸ
  • विश्व दृष्टि दिवस
  • World Sight Day
  • NABH Accredited AYUSH Hospitals
This website is certified by Health On the Net Foundation. Click to verify.

ਇਹ ਪੋਰਟਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਹਤ ਪੋਰਟਲ ਦੇ ਸਿਹਤ ਸੂਚਨਾ ਕੇਂਦਰ (CHI) ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਿਤ ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ (MoHFW) ਦੁਆਰਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਹਤ ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਸੰਸਥਾ (NIHFW) ਵਿਚ ਗਠਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ.

web-information
  • National Health Portal
  • Open Government data on Health and Family Welfare Powered by data.gov.in
  • E-Book-2016
  • My-Hospital
  • Mother  Child Tracking System
  • Nikshay
  • Rashtriya Bal Swasthya Karyakram (RBSK)
  • National Organ and Tissue Transplant Organization
  • Common Man's Interface for Welfare Schemes
  • PORTAL FOR PUBLIC GRIEVANCES
  • Ebola Virus Disease
  • E-Hospital
  • Digital Hospital
  • My Government
  • Prime Minister&'s National Relief Fund
  • National Voter&'s Service Portal
  • National Portal of India
  • Expenditure Statements & Financial Reports O/o Chief Controller of Accounts
  • Swine Flu-H1N1 Seasonal Influenza
  • Message for HFM, MOS and Secretary
  • Medical Counselling
  • Rural Health Training Center Najafgarah
  • Pension Fund Regulatory and Development Authority
  • MoHFW
ਬੇਦਾਵਾ | ਅਸੈੱਸਬਿਲਟੀ ਬਿਆਨ | ਵਰਤੋ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ | ਸਾਈਟ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ
© 2015 MoHFW, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ , ਸਾਰੇ ਹੱਕ ਰਾਖਵੇਂ ਹਨ| .