ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਬੁਖ਼ਾਰ

ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਬੁਖ਼ਾਰ ਭਿਆਨਕ ਪਰ ਗੈਰ-ਘਾਤਕ, ਵਾਇਰਲ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ| ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਸੰਕ੍ਰਮਿਤ ਮਾਦਾ ਏਡੀਜ਼ ਏਜੀਪਟੀ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਫੈਲਦੀ  ਹੈ। ਏਡੀਜ਼ ਏਜੀਪਟੀ ਮੱਛਰ ਜਿੱਥੇ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਇਕੱਠਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ  ਉੱਥੇ ਬ੍ਰੀਡ ਕਰਦਾ ਹੈ| ਪਾਣੀ ਦੇ ਕੰਟੇਨਰ, ਟੈਂਕ, ਬੇਕਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸਮੱਗਰੀ, ਬਾਲਟੀ, ਭਾਂਡੇ, ਟਾਇਰ ਅਤੇ  ਫੁੱਲਦਾਨ ਆਦਿ ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਥਾਨ ਹਨ| ਏਡੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਮਾਂ ਸਵੇਰ ਵੇਲੇ ਜਾਂ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ| ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਬੁਖ਼ਾਰ, ਟੋਗਾਵਿਰਡੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਜੀਨਸ ਵਾਇਰਸ ਅਲਫ਼ਾਵਾਇਰਸ ਦੇ ਕਾਰਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ| ਇਸ ਦੀ ਤਸ਼ਖ਼ੀਸ ਲੱਛਣ, ਸਰੀਰਕ ਬਦਲਾਉ ਦੇ ਪਤਾ ਲੱਗਣ (ਉਦਾਹਰਣ ਰੂਪ ਵਿਚ ਜੋੜਾਂ ਵਿਚ ਸੋਜਸ) ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿਚ ਹੋਏ ਟੈਸਟ ਅਤੇ ਸੰਕ੍ਰਮਿਤ ਮੱਛਰ ਦੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ’ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ| ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਬੁਖ਼ਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਖ਼ਾਸ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ| ਇਲਾਜ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਾਇਕ ਹੈ| 

ਹਵਾਲੇ:
www.who.int
www.nvbdcp.gov.in
www.cdc.gov
www.icmr.nic.in

ਇਸ ਮੋਡੀਊਲ ਦੀ ਅਧਿਐਨ ਸਮੱਗਰੀ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿਹਤ ਸਿੱਖਿਆ ਬਿਊਰੋ ਦਿੱਲੀ, ਦੀ ਡਾਕਟਰ ਇੰਦੂ ਗਰੇਵਾਲ ਦੁਆਰਾ 3 ਨਵੰਬਰ 2014 ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ|

ਲੱਛਣ

ਇਸ ਵਿਚ ਅਚਾਨਕ ਬੁਖ਼ਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਠੰਡ ਲੱਗਣ ਦੇ ਨਾਲ ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਇਸ ਵਿਚ ਲੱਛਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

• ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਦਰਦ
• ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਮਤਲੀ
• ਸਿਰ ਦਰਦ
• ਰਾਸ਼
• ਜੋੜਾਂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਹੀ ਨਿਤਾਣਾ ਜਿਹਾ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਅਕਸਰ ਇਹ ਦਰਦ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੇ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿਚ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ|

ਹਵਾਲੇ:
www.cdc.gov

ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਬੁਖ਼ਾਰ ਦਾ ਵਾਇਰਸ ਸੰਕ੍ਰਮਿਤ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਫੈਲਦਾ ਹੈ| ਮੱਛਰ ਜਦੋਂ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਨਾਲ ਸੰਕ੍ਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕੱਟਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ  ਸੰਕ੍ਰਮਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੋਣ ਦੀ ਮਿਆਦ (ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਦੇ ਸਮੇਂ) 2 ਤੋਂ 12 ਦਿਨ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇਹ ਮਿਆਦ 3 ਤੋਂ 7 ਦਿਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ| “ਸੈਲੰਟ” ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਵਾਇਰਸ ਸੰਕ੍ਰਮਣ (ਬੀਮਾਰ ਹੋਏ ਬਿਨਾਂ ਸੰਕ੍ਰਮਣ) ਘੱਟ ਹੀ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ|

ਹਵਾਲੇ:

www.nvbdcp.gov.in
www.cdc.gov

ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਅਤੇ ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਕਲੀਨਿਕਲ ਦਿੱਖ ਬਿਲਕੁਲ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ| ਇਸ ਲਈ ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿਚ ਹੋਈ ਪੁਸ਼ਟੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ| ਇੰਜ਼ਾਇਮ-ਲਿੰਕਡ ਇਮਿਉਨੋ-ਸੋਰਬੇਂਟ ਏਸੇ (ਈਲਿਸਾ) ਵਿਚ ਆਈ.ਜੀ.ਐਮ (IgM) ਅਤੇ ਆਈ.ਜੀ.ਜੀ (IgG) ਏਨਟੀ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਏਨਟੀਬਾਡੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ|

ਵਿਭਿੰਨ ਰਿਵਰਸ ਟ੍ਰਾਂਸਕ੍ਰਿਪਟੇਸ-ਪੋਲੀਮ੍ਰੇਜ਼ ਚੇਨ ਅਭਿਕਿਰਿਆ (ਆਰ.ਟੀ-ਪੀ.ਸੀ.ਆਰ) ਢੰਗ ਵੀ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਕਈ  ਵੇਰੀਏਬਲ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹਨ| ਕਲੀਨੀਕਲ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਨੂੰ (ਆਰ.ਟੀ-ਪੀ.ਸੀ.ਆਰ) ਜੀਨੋਟਾਈਪ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਿਭਿੰਨ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ|

ਹਵਾਲੇ:
www.who.int
www.icmr.nic.in

ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਲਈ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ ਹੈ| ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਸੌਖਾ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਹਾਇਕ ਇਲਾਜ ਹੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ|

• ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਲਈ ਗੈਰ-ਸਟੇਰਿਉਡਲ ਏਨਟੀ-ਇੰਫਲਾਮੇਟਰੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ|
• ਏਨਟੀਵਾਇਰਲ ਡਰੱਗਜ਼ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਸੀਕਲੋਵੀਰ(ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਸਿਰਫ਼ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਾਲ) ਵੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ|
• ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਸੇਵਨ: ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਸੇਵਨ ਹਾਈਡਰੇਟਿਡ ਰੱਖਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ|
• ਹੋਰਨਾ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਤੋਂ ਬਚਨ ਲਈ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਿੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਸਕੇ ਲਾਗ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮੱਛਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ|

ਹਵਾਲੇ:
www.who.int

ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਦੇ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਟੀਕਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਦਵਾਈ ਉਪਲੱਬਧ ਹੈ| ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਚਨਾ ਹੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰੋਕਥਾਮ ਹੈ| ਮੱਛਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨਾ ਇਸ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਕੁੰਜੀ ਹੈ|

ਮੱਛਰਾਂ ਕਾਰਣ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਰੋਗ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੇਂਗੂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਭ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਇਕ ਸਮਾਨ ਹੈ:

• ਆਪਣੀ ਚਮੜੀ ’ਤੇ ਮੱਛਰ ਮਾਰਨ ਵਾਲੀ ਕਰੀਮ ਜਿਸ ਵਿਚ ਡੀ.ਈ.ਈ.ਟੀ, ਪਿਕਾਰਡੀਨ, ਓਈਲ ਆਫ਼ ਲੇਮਨ ਐਕੁਪਲਾਇਟਸ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰੋ| ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੈਕੇਟ ’ਤੇ ਦਿੱਤੇ ਨਿਰਦੇਸਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰੋ|
• ਲੱਤਾਂ ਬਾਹਵਾਂ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖੋ (ਕਪੜਿਆਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੇਮਰਥਿੰਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕਰੀਮ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰੋ)
• ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਅਤੇ ਖਿੜਕਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਤ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸਕ੍ਰੀਨ ਕਰਵਾਉ|
• ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਚਿਕਨਗੁਨੀਆ ਬੁਖ਼ਾਰ ਨਾਲ ਸੰਕ੍ਰਮਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੰਕ੍ਰਮਣ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਮੱਛਰ ਕੱਟਣ ਦੇ ਜੋਖ਼ਮ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ| ਮੱਛਰ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਬਾਹਰ ਬਾਹਰ ਜਾਉਣ ਵੇਲੇ ਮੱਛਰਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ/ਮਾਰਨ ਵਾਲੀ ਕਰੀਮ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰੋ ਜਾਂ ਅੰਦਰ ਰਹਿਣ ਵੇਲੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਜਾਂ ਜਾਲੀ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰੋ|

ਹਵਾਲੇ:
www.cdc.gov