ਖੰਘ

ਖੰਘ ਅਚਾਨਕ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਵਾਪਰਨ ਵਾਲਾ ਰਿਫਲੈਕਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਬਲਗਮ, ਅੜਿੱਕੇ, ਬਾਹਰਲੇ ਕਣਾਂ ਅਤੇ ਰੋਗਾਣੂਆਂ ਕਾਰਣ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ| ਇਹ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਮਾਰਗ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ| ਖੰਘ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਪੜਾਆਵਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ:

• ਇਨਹਲੇਸ਼ਨ

• ਬੰਦ ਗਲੋਟਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਏਕਲੈਸ਼ਨ

• ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਗਲੋਟਿਸ ਦੇ ਖੁੱਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਹਵਾ ਦਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਰੀਲੀਜ਼ ਹੋਣਾ

ਖੰਘ ਸਵੈ-ਇੱਛੁਕ ਜਾਂ ਅਣਇੱਛਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ| ਬਾਰ-ਬਾਰ ਖੰਘ ਕਰਨਾ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕਿਸੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ| ਖੰਘ ਸਾਹ ਦੀ ਨਾਲੀ ਦੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਕਾਰਣ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ:

• ਘੁਟਣ

• ਤਮਾਕੂਨੋਸ਼ੀ

• ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਨ

• ਦਮਾ

• ਗੈਸਟ੍ਰੋਸੀਫੈਜਲ ਰੀਫਲਕਸ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ (ਜੀ.ਈ.ਆਰ.ਡੀ)

• ਪੋਸਟ-ਨੈਜਲ ਡ੍ਰਿਪ

• ਗੰਭੀਰ ਬਰੋਨਕਾਇਟਸ

• ਫੇਫੜਿਆਂ ਦਾ ਟਿਊਮਰ

• ਦਿਲ ਦਾ ਸਹੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਏ.ਈ.ਸੀ ਇਨ੍ਹਿਬਿਟਰ

ਕਿਸਮਾਂ

ਗੰਭੀਰ ਖੰਘ : ਇਹ ਅਚਾਨਕ, ਫਲੂ ਜਾਂ ਸਾਈਨਸ ਦੀ ਲਾਗ ਕਾਰਣ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ

ਉਪ-ਗੰਭੀਰ ਖੰਘ : ਇਹ 3 ਤੋਂ 8 ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ

ਦਾਇਮੀ ਖੰਘ : ਇਹ 8 ਹਫਤਿਆਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚੱਲਦੀ ਹੈ.

ਹਵਾਲੇ:

www.nhlbi.nig.gov

www.nhs.uk

www.nlm.nih.gov

ਗੰਭੀਰ ਖੰਘ: ਇਹ ਵਾਇਰਸ ਕਾਰਣ ਸਾਹ ਦੀ ਨਾਲੀ ਦੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਕਰਕੇ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ| ਇਨਫਲੂਏਂਜ਼ਾ (ਫਲੂ), ਲੇਰਿੰਗਸ ਅਤੇ ਆਮ ਜ਼ੁਖਾਮ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ| ਹੇਠਲੇ ਟ੍ਰੈਕਟ ਦੀ ਲਾਗ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਬ੍ਰੌਨਕਾਈਟਸ ਅਤੇ ਨਮੂਨੀਆ ਹੁੰਦੇ ਹਨ

ਦਾਇਮੀ ਖੰਘ : ਨਿਰੰਤਰ ਖਾਂਸੀ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ

• ਤਮਾਕੂਨੋਸ਼ੀ

• ਗੈਸਟ੍ਰੋਸੀਫੈਜਲ ਰੀਫਲਕਸ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ (ਜੀ.ਈ.ਆਰ.ਡੀ)

• ਪੋਸਟ-ਨੈਜਲ ਡ੍ਰਿਪ  (ਨੱਕ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਗਲੇ ਨੂੰ ਟਪਕਦਾ ਹੋਇਆ ਬਲਗਮ)

• ਸਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (ਰੇਸ੍ਪਰਟੋਰੀ) ਟ੍ਰੈਕਟ ਦੀ ਲਾਗ

ਹਵਾਲੇ:

www.nhlbi.nih.gov

www.nhs.uk

ਜੇਕਰ ਖੰਘ ਇਕ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ  ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ

ਡਾਇਗਨੋਸਟਿਕ ਟੈਸਟ: ਨੱਕ ਜਾਂ ਗਲ਼ੇ ਵਿੱਚੋਂ ਬਲਗ਼ਮ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ| ਇਸ ਟੈਸਟ ਦੁਆਰਾ ਇਹ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜਰਾਸੀਮੀ ਲਾਗ ਹੈ|

ਛਾਤੀ ਦਾ ਐਕਸ.ਰੇਅ: ਛਾਤੀ ਦੇ ਐਕਸ.ਰੇਅ ਵਿਚ ਦਿਲ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਲਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ| ਇਸ ਟੈਸਟ ਦੁਆਰਾ ਨਮੂਨੀਆ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਪਤਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ|

ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦਾ ਟੈਸਟ: ਇਹ ਟੈਸਟ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਾਹ ਦੁਆਰਾ  ਕਿੰਨੀ ਹਵਾ ਅੰਦਰ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿੰਨੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸਾਹ ਨੂੰ ਕੱਢ ਸਕਦਾ ਹੈ|

ਹਵਾਲੇ:

www.nhlbi.nih.gov

ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਖੰਘ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਕੇ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ|

ਠੰਡ ਅਤੇ ਖੰਘ ਦੀ ਦਵਾਈ:  ਡੀਕਨਜੈਂਟਰਸ ਨਾਸਿਕ ਟਿਸ਼ੂ ਨੂੰ ਸੋਜਨ ਅਤੇ ਬਲਗ਼ਮ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰਾਹਤ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ|

ਖੰਘ ਅਤੇ ਥੁੱਕ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਾਰਕ: ਖੰਘ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਡੈਲਸਿਮ ਅਤੇ ਡੈਕ੍ਸਲੋਨ ਵਿਚ ਪਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਡੈਕਸਟ੍ਰੋਮੇਥੋਰਫੈਨ| ਗੰਭੀਰ ਖਾਂਸੀ ਲਈ ਘਰੇਲੂ ਉਪਾਅ ਵਿਚ ਨਿੰਬੂ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਹਨ|

ਹਵਾਲੇ:

www.nhs.uk